Geschiedenis Hiphop & Rap
Hiphop is een culturele beweging die in 1970 ontstond in de achterstandswijken van New York City. Deze beweging wordt vaak geassocieerd met rapmuziek, maar omvat daarnaast ook elementen zoals graffiti, beatboxen, turntablism en breakdance. Deze culturele uitingen van jongeren uit deze wijken vormden een manier om hun verhalen en ervaringen te vertellen en uit te drukken. Hoewel deze subcultuur in eerste instantie voorbijging aan het grote publiek, is hiphop nu een van de meest invloedrijke en populaire culturele bewegingen ter wereld.
De oorsprong van hiphop is omstreden en er zijn verschillende definities voor. Veel mensen beschouwen hiphop als een vorm van populaire muziek waarbij de woorden worden gesproken in plaats van gezongen, met onderwerpen die vaak politiek of maatschappij betreffen. Rap, of het snel en ritmisch uitspreken van teksten tegen een achtergrond van muziek, is een belangrijk onderdeel van hiphop. Hiphop ontstond in de jaren 1970, maar de muziek bevat elementen die al langer bestaan. De West-Afrikaanse griot- of djelimuziek, gemaakt door dichters en muzikanten die ritmisch gesproken verhalen op rijm voordroegen, is waarschijnlijk een van de vroegere voorlopers van hiphop. Deze orale traditie werd voortgezet tijdens de slavernij en bereikte zo ook Amerika. De essentie van deze traditie is het mondeling doorgeven van verhalen van de ene op de andere generatie. Velen beschouwen hiphop niet alleen als een muziekgenre, maar ook als een brede subcultuur die om veel meer draait dan alleen muziek. Zoals de rapper KRS-One het ooit uitdrukte: "Rap is iets wat je doet, hiphop is iets wat je leeft."
Na de afschaffing van de slavernij ontstonden er nieuwe vormen van ritmische spraakzang binnen de Afro-Amerikaanse gemeenschap. De jazz poetry, een moderne vorm van dichten geïnspireerd op de vrije ritmes en improvisatie van jazzmuziek, ontstond in de jaren 20. Dit was een manier voor Afro-Amerikanen om zich te uiten en strijden tegen racisme en discriminatie in de samenleving. In de jaren 60 groeide de zwarte burgerrechtenbeweging en het verzet tegen racisme. Politiek bewuste protestdichters zoals Gil Scott-Heron en The Last Poets, gebruikten kale percussie als muzikale basis voor hun voordrachten. Ook de funkmeester James Brown bracht platen uit die later invloedrijk zouden zijn voor hiphopproducers, waaronder de solo van drummer Clyde Stubblefield in het nummer 'Funky Drummer' die vaak gesampled werd in rapnummers. Deze historische momenten zijn essentieel voor het begrijpen van de oorsprong en evolutie van hiphop.
Op Jamaica ontstond in dezelfde tijd een cruciale ontwikkeling die direct verband houdt met de opkomst van de hiphopcultuur. In de achterstandswijken van Kingston, de hoofdstad van het eiland, begonnen DJ's straatfeesten te organiseren met slechts een generator, draaitafels en enorme speakers op een truck (een zogeheten sound system) als benodigdheden. Deze straatfeesten, bekend als sound system parties, waren een belangrijke inspiratiebron voor de ontwikkeling van hiphop en de DJ-cultuur die ermee gepaard gaat.
De term "hiphop" wordt voor het eerst bekend bij het grote publiek in 1979, toen de hit "Rapper's Delight" van The Sugarhill Gang werd uitgebracht. Dit was de eerste keer dat de muziekstijl hiphop zich aandiende bij het brede publiek. De tekst "I said a hip hop, hippie to the hippie, the hip, hip a hop, and you don't stop, a rock it" van Wonder Mike over een beat geleend uit het nummer "Good Times" van discogroep Chic, was de eerste keer dat er een sample-kwestie ontstond, die leidde tot een rechtszaak.
De roots van hiphop liggen in de disco-muziek, voordat de term echt populair werd, werd de stijl vaak aangeduid als 'disco rap'. Bedrijven zagen de kans om geld te verdienen en brachten diverse novelty songs uit om hierop mee te profiteren. Zo was er zelfs een Nederlandstalig voorbeeld, "Repperdeklep" van Danny Boy uit 1980. Dit nummer was geïnspireerd door "Rap-O Clap-O" van Joe Bataan uit datzelfde jaar, een nummer dat in Europa een grote hit werd. In Nederland kwam het nummer op de tweede plaats en bleef negen weken in de top 40 staan. Joe Bataan was verbijsterd toen zijn platenmaatschappij hem vertelde dat hij naar Nederland moest reizen voor een optreden, hij vroeg zich af "Hoe kan het een hit zijn? Het is pas een week uit!"
In de jaren tachtig evolueerde hiphop van een muziekstijl die voornamelijk op feesten live werd gespeeld, naar een genre dat opgenomen en uitgebracht werd. Afrika Bambaataa introduceerde in 1982 'Planet Rock', waarin hij een sample gebruikte van het nummer 'Trance Europe Express' van de Duitse elektronica-pioniers Kraftwerk. Hierdoor werd de 'electro rap' geboren. De zware drums in deze track kwamen van de nieuwe Roland 808-drumcomputer, die snel populair werd onder hiphop-producers. Ook dit markeerde een belangrijke stap in de ontwikkeling van de hiphop-muziekindustrie.
De opkomst van gangstarap in de eind jaren tachtig was een grote ontwikkeling in de hiphopscene. De groep N.W.A. maakte het genre groot met nummers als "Fuck tha Police" en "Gangsta Gangsta" van hun album Straight Outta Compton. Dankzij de controversiële en provocerende teksten, werd gangstarap populair bij jongeren en werd het commercieel succesvol. Dit leidde tot bezorgdheid van twee achtereenvolgende Amerikaanse presidenten, wat alleen maar bijdroeg aan de populariteit van de stroming. De periode van eind jaren tachtig tot begin jaren negentig wordt vaak beschouwd als de gouden eeuw van de hiphop, vanwege de vele nieuwe stijlen die ontstonden. Rappers als LL Cool J, Run DMC en Beastie Boys combineerden hiphop met rock en spraken zo een nieuw publiek aan. Aan de andere kant, groepen zoals De La Soul, Gang Starr, Eric B. & Rakim en A Tribe Called Quest creëerden een vloeiende stijl door veel samples te gebruiken uit jazz- en R&B-muziek.
Nederhop
Het duurt nog een tijdje voordat de nieuwe rapmuziek naar Nederland overwaait. De eerste generatie rappers in Nederland is actief tussen de jaren tachtig en halverwege de jaren negentig, en rapt dan nog vooral in het Engels. Extince, later een boegbeeld, laat al van zich horen met zijn eerste plaat 'Rap Around The Clock' (1986) en scoort een jaar later een bescheiden hitje met The Milkshake Rap. Rap uit Nederland is in die tijd vooral populair onder een klein groepje liefhebbers in de grote steden en is nog niet doorgebroken naar het grote publiek. Hiphop van Nederlandse bodem (Nederhop) begint pas mainstream te worden op het moment dat rappers de Nederlandse taal gaan gebruiken. De pioniers op dit gebied zijn Osdorp Posse, een groep uit Amsterdam die in 1989 het nummer ‘Moordenaar’ uitbrengen. De boze rhymes (teksten) van Osdorp Posse worden meestal begeleid door harde beats. Het is de Brabander Extince die de Nederhop in 1995 populair maakt met een vriendelijker, soulvoller geluid. Hij schakelt over naar het Nederlands en zijn funky raps werken slaan beter aan met zachte g dan in het engels. Toch is er niemand die zijn single ‘Spraakwater’ wil uitbrengen, behalve radio-dj Kees de Koning die het hiphopprogramma Dutch Masters maakt. Het is het begin van De Konings label Top Notch, dat nog altijd het belangrijkste Nederlandse hiphoplabel is.
Na het jaar 2000 blijft Nederlandstalige hiphop groeien en evolueren. Veel rappers die eerst in het Engels begonnen, zoals de Rotterdammer U-Niq, schakelen over naar het Nederlands en scoren veel succes. Er ontstaat een enorme golf van nieuwe Nederlandstalige rappers die doorbreken bij het grote publiek, onder wie Winne, Lange Frans & Baas B, Zwart Licht, Ali B, De Jeugd van Tegenwoordig, Sef, The Partysquad, The Opposites, The Flexican, Sjaak, Kempi en Jiggy Dje. Jiggy Dje richt zelfs zijn eigen label Noah's Ark op, dat een serieuze concurrent wordt voor het gevestigde Top Notch. Terwijl de mainstream hiphop in Nederland groeit, blijft de underground scene in verschillende steden groeien, met name in Zwolle. Hier ontstaan acts als Jawat!, Kubus en Blaxtar, die worden aangevoerd door Opgezwolle, bestaande uit rappers Rico en Sticks en producer Delic. Hun platen "Vloeistof" (2003) en "Eigen Wereld" (2006) worden beschouwd als klassiekers in de Nederlandse hiphop-scene.
De Nederlandstalige hiphopscène is in volle bloei en heeft zich bewezen als een machtige kracht in de muziekindustrie. In 2015 wint New Wave de prestigieuze Popprijs, een bewijs dat rapmuziek steeds meer erkenning krijgt. Een van de grootste voorbeelden hiervan is Typhoon, een rapper uit Zwolle. In 2013 wordt hij uitgenodigd om tijdens de 200e verjaardag van het Koninkrijk het nummer 'Van De Regen Naar De Zon' te zingen in de Ridderzaal. Typhoon zingt over het slavernijverleden, een onderwerp dat nog steeds een belangrijke rol speelt in de Nederlandse geschiedenis. Deze gelegenheid is een belangrijke mijlpaal in de erkenning van Nederlandstalige hiphop en toont aan dat de muziek serieus genomen wordt door de hoogste instanties.
Internal rhyme: Dit is een techniek waarbij je een rijm binnen een regel plaatst in plaats van aan het eind van een regel. Dit kan helpen om het rijmen minder voorspelbaar te maken en je flow interessanter te maken.
Assonance: Dit is een techniek waarbij je woorden met dezelfde klank gebruikt, maar met verschillende spellingen. Dit kan helpen om je flow soepeler te maken en het rijmen minder voorspelbaar te maken.
Half-rhyme: Dit is een techniek waarbij je woorden gebruikt die een soortgelijke klank hebben, maar niet helemaal rijmen. Dit kan helpen om je flow interessanter te maken en het rijmen minder voorspelbaar te maken.
Alliteration: Dit is een techniek waarbij je woorden gebruikt die beginnen met dezelfde letter. Dit kan helpen om je flow soepeler te maken en de aandacht van de luisteraar te trekken.
Multi syllable rhyme: Dit is een techniek waarbij je rijmt op meerdere lettergrepen in een woord in plaats van alleen op de laatste. Dit kan helpen om je flow interessanter te maken en het rijmen minder voorspelbaar te maken.
Wordplay: Dit is een techniek waarbij je woorden op een creatieve manier gebruikt, bijvoorbeeld door ze in een andere context te plaatsen of door ze te veranderen. Dit kan helpen om de luisteraar te boeien en de inhoud van de rap interessanter te maken.
Chunking: Dit is een techniek waarbij je groepen van woorden of zinnen gebruikt die een specifieke betekenis hebben, zoals een zin of een gedachtegang. Dit kan helpen om de structuur van de rap duidelijker te maken en de inhoud gemakkelijker te volgen.
Punchlines: Dit is een techniek waarbij je zinnen of woorden gebruikt die een specifieke impact hebben, zoals een verrassing of een grap. Dit kan helpen om de luisteraar te boeien en de inhoud van de rap interessanter te maken.
Metaphors: Dit is een techniek waarbij je een woord of zin gebruikt om iets anders te beschrijven, zoals een vergelijking of een beeldspraak. Dit kan helpen om de inhoud van de rap interessanter te maken en de luisteraar te boeien.
Storytelling: Dit is een techniek waarbij je een verhaal vertelt in je rap, zoals een anekdote of een gebeurtenis. Dit kan helpen om de inhoud van de rap interessanter te maken en de luisteraar te boeien.
Spoken word: Spoken word is een expressievorm waarbij spreken de hoofdrol speelt. Het omvat het op poëtische en ritmische wijze uitdrukken van gedachten, emoties, verhalen en ideeën. Spoken word is vaak een improvisatie en wordt vaak opgevoerd tijdens open mic-nachten, theaters en andere culturele evenementen. De connectie met rap ligt in het feit dat rap ook een vorm van spoken word is en zich richt op het uitdrukken van tekst op een ritmische, muzikale manier. Rap maakt gebruik van rijm, metrum en andere poëtische technieken die ook in spoken word worden gebruikt.
Foto door: David Michielen / Rapper Talib Kweli, Hedon Zwolle 2015